Ο Μασκ σε αναζήτηση 2 τρις. από μείωση κυβερνητικών δαπανών

Τρόπους για την εξοικονόμηση χρημάτων στον Ίλον Μασκ προτείνει σε δημοσίευμά του ο Economist. Το γνωστό οικονομικό περιοδικό αναφέρει ότι Ιλον Μασκ, που μαζί με τον Βιβέκ Ραμασγουάνι θα ηγηθούν του νεοσύστατου Τμήματος Κυβερνητικής Αποδοτικότητας (DOGE), έχει μιλήσει για την περικοπή 2 τρισ. δολαρίων από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.

Μια περικοπή αυτού του μεγέθους, που θα γινόταν γρήγορα, θα άφηνε τις δημόσιες υπηρεσίες ανίκανες να εκτελέσουν πολλές βασικές λειτουργίες και θα βύθιζε την οικονομία σε ύφεση, σχολιάζει ο Economist και προσθέτει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ έδωσε στον DOGE λιγότερο από δύο χρόνια για να κάνει τη δουλειά, με τη νέα οντότητα να είναι ένα μικρό συμβουλευτικό όργανο, όχι ένα πραγματικό υπουργείο, με όνομα εμπνευσμένο από ένα αστείο κρυπτονόμισμα.

Economist: Τα trumponomics είναι εδώ – Τι θα φέρουν στην παγκόσμια οικονομία

Αλλά θα ήταν λάθος να υποτιμήσουμε την αποστολή του DOGE, διότι πράγματι προσεγγίζει δύο βασικές αλήθειες, παραδέχεται ο Economist. Πρώτον, η δημοσιονομική πορεία της Αμερικής δεν είναι βιώσιμη. Το εθνικό χρέος πλησιάζει το 100% του ΑΕΠ, από 35% το 2007. Με το ομοσπονδιακό έλλειμμα να τρέχει στο 6% του ΑΕΠ -ένα επίπεδο που κάποτε συνδεόταν με πολέμους και οικονομική ύφεση- το χρέος είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί, αυξάνοντας τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης κρίσης.

Δεύτερον, η κατάσταση δεν είναι στην πραγματικότητα απελπιστική. Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι Αμερικανοί αξιωματούχοι μπορούν, θεωρητικά, να θέσουν τη χώρα σε πιο υγιή δημοσιονομική βάση (αν και το να περάσουν οι περικοπές του προϋπολογισμού από το Κογκρέσο είναι άλλο θέμα).

Υπάρχουν ήδη πολλά καλά μελετημένα σχέδια για την τακτοποίηση των οικονομικών της Αμερικής. Είναι χρήσιμο να τα χωρίσουμε σε τέσσερις κατηγορίες: συμβατικές περικοπές δαπανών- τροποποιήσεις στην επιλεξιμότητα των δικαιωμάτων- αλλαγές στις δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη.

Economist: Τι γίνεται με τις περικοπές δαπανών

Οι οριζόντιες περικοπές δαπανών φαίνεται να είναι αυτό που έχουν κυρίως στο μυαλό τους ο κ. Musk και ο κ. Ramaswamy όταν καταφέρονται κατά της κυβερνητικής σπατάλης. Ωστόσο, υπάρχει ένα προφανές πρόβλημα.

Σκεφτείτε τα 6,8 τρισ. δολάρια που ξόδεψε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση το περασμένο οικονομικό έτος. Αφού εξαιρεθούν οι τόκοι για το υφιστάμενο χρέος καθώς και οι υποχρεωτικές χορηγήσεις για συντάξεις και ασφάλιση υγείας, απομένει μόλις το 25% – ή 1,8 τρισ. δολάρια. Αυτά είναι τα διακριτικά κονδύλια που βρίσκονται στο επίκεντρο της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού. Σχεδόν το ήμισυ πηγαίνει στην άμυνα, την οποία ο κ. Τραμπ δεν επιθυμεί να περικόψει.

Έτσι, μένουν περίπου 900 δισ. δολάρια που διατίθενται ετησίως από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για τις μεταφορές, την εκπαίδευση, την επιστήμη, τα εθνικά πάρκα και την επιβολή του νόμου. Απλώς δεν υπάρχει αρκετό «ψωμί» σε αυτό το μέρος του προϋπολογισμού για να πλησιάσει τις επιθυμητές περικοπές του DOGE, όπως αναφέρει ο Economist.

Παρόλα αυτά, η περικοπή των διακριτικών δαπανών θα έπρεπε να αποτελεί μέρος της λύσης.

Έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν ένα τρίτο από το 2019, ωθούμενες από μεγάλες αυξήσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID. Αντί να προβεί σε άμεσες περικοπές, το DOGE θα μπορούσε να ζητήσει αυστηρά ανώτατα όρια για τις μελλοντικές χορηγήσεις διακριτικής ευχέρειας, μια απλή τεχνική κατάρτισης του προϋπολογισμού που χρησιμοποιείται κατά καιρούς από τη δεκαετία του 1990.

Εάν, για παράδειγμα, η αύξηση των δαπανών διακριτικής ευχέρειας περιοριζόταν στο 2% ετησίως (σύμφωνα με τον αναμενόμενο πληθωρισμό) έως το 2035, αυτό θα λειτουργούσε ως εξοικονόμηση περίπου 500 δισ. δολαρίων κατά την επόμενη δεκαετία σε σχέση με την πρόβλεψη του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CBO), ενός μη κομματικού βαθμολογητή. Αυτό θα ήταν μια καλή αρχή.

Κοινωνική ασφάλιση και Medicare

Ακολουθεί η αναγνώριση ότι η Αμερική δεν μπορεί να διορθώσει τα οικονομικά της χωρίς να αντιμετωπίσει την κοινωνική ασφάλιση και το Medicare, δύο γιγαντιαία προγράμματα που μαζί καταβροχθίζουν περισσότερο από το ένα τρίτο του προϋπολογισμού. Ο κ. Τραμπ υποσχέθηκε στην προεκλογική του εκστρατεία ότι δεν θα προβεί σε περικοπές σε αυτά, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να εμποδίσει το DOGE να ζυγίσει τις επιλογές.

Η Αμερική βιώνει την ίδια δημογραφική πίεση με άλλες πλούσιες χώρες: οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και τα περιουσιακά στοιχεία που προορίζονται να τους στηρίξουν κατά τη συνταξιοδότησή τους, τεντώνονται για να καλύψουν περισσότερα χρόνια. Μια απάντηση θα ήταν η αύξηση της ηλικίας για αυτά τα προγράμματα.

Σίγουρα, αυτό δεν θα ήταν πολιτικά εύκολο, όπως έδειξαν οι αντιδράσεις στη Γαλλία όταν ο Εμανουέλ Μακρόν αύξησε εκεί την ηλικία συνταξιοδότησης.

Το Penn Wharton Budget Model, μια ερευνητική ομάδα, εξέτασε τις επιπτώσεις της καθυστέρησης της κάλυψης του Medicare στην ηλικία των 67 ετών από τα 65 έτη. Η αλλαγή θα εφαρμοζόταν σταδιακά κατά δύο μήνες ετησίως, έτσι ώστε να χρειαστούν δώδεκα χρόνια για την πλήρη εφαρμογή της.

Η εξοικονόμηση θα ήταν περίπου 50 δισ. δολάρια ετησίως. Παρομοίως, η αύξηση της ηλικίας για πλήρη παροχές κοινωνικής ασφάλισης (στην πραγματικότητα, μια εθνική σύνταξη) στα 70 από τα 67 έτη. Αυτό θα μείωνε επίσης τις υποχρεώσεις της κυβέρνησης κατά περίπου 50 δισ. δολάρια ετησίως. Κατά την επόμενη δεκαετία η συνδυασμένη εξοικονόμηση από αυτές τις δύο καθυστερήσεις στην έναρξη των προγραμμάτων θα ήταν περίπου 1 τρισ. δολάρια.

Το DOGE θα μπορούσε στη συνέχεια να ασχοληθεί με τις ευρύτερες δαπάνες της κυβέρνησης για την υγειονομική περίθαλψη. Οι πολιτείες σχεδιάζουν και λειτουργούν το Medicaid – την ασφάλιση υγείας για Αμερικανούς με χαμηλότερο εισόδημα – αλλά η ομοσπονδιακή κυβέρνηση χρηματοδοτεί περίπου τα 2/3. Αυτό οδηγεί σε αναντιστοιχία των κινήτρων: η ομοσπονδιακή δέσμευση είναι αορίστου χρόνου, οπότε αν οι δαπάνες σε επίπεδο πολιτείας αυξηθούν, θα αυξηθούν και οι ομοσπονδιακές δαπάνες.

Το CBO εξέτασε πιθανές διορθώσεις. Μία από αυτές θα ήταν να καθοριστεί ένα ομοσπονδιακό ανώτατο όριο πληρωμής ανά εγγεγραμμένο άτομο. Εάν το ανώτατο όριο αυξανόταν με το ρυθμό του πληθωρισμού, θα μείωνε το ομοσπονδιακό έλλειμμα κατά σχεδόν 900 δισ. δολάρια την επόμενη δεκαετία.

Πολλά άλλα μπορούν να γίνουν για να μειωθούν ακόμη περισσότερο οι ιατρικές δαπάνες. Υπάρχουν άφθονες αποδείξεις για σπατάλες σε τμήματα του πολύπλοκου συστήματος Medicare της Αμερικής. Το DOGE θα μπορούσε να συναντηθεί με τη MedPAC, μια ανεξάρτητη επιτροπή που συμβουλεύει το Κογκρέσο για τον τρόπο διαχείρισης του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.

Φόροι

Αν το DOGE ήταν πραγματικά θαρραλέο, ο τελικός της στόχος θα ήταν το φορολογικό σύστημα της Αμερικής. Δεδομένης της συχνά διακηρυγμένης επιθυμίας του κ. Τραμπ να μειώσει τους φόρους, είναι εντελώς μη ρεαλιστικό να περιμένουμε να τους αυξήσει αντ’ αυτού.

Η μείωση των φορολογικών εκπτώσεων για τα προγράμματα ασφάλισης υγείας που αγοράζονται μέσω των εργοδοτών θα μπορούσε να μειώσει το έλλειμμα κατά τουλάχιστον 500 δισ. δολάρια σε μια δεκαετία, σύμφωνα με το CBO.

Οι φοροαπαλλαγές της εποχής COVID για τις εταιρείες που διατήρησαν εργαζόμενους θα εξοικονομούσε άλλα 80 δισ. δολάρια. Και αναμφισβήτητα η καλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει η κυβέρνηση όσον αφορά την πιθανή απόδοση είναι να εκσυγχρονίσει και να ενισχύσει την Υπηρεσία Εσωτερικών Εσόδων (IRS), προκειμένου να πατάξει τις απάτες και να καταστήσει την υποβολή φορολογικών δηλώσεων λιγότερο επαχθή.

Εάν ο κ. Τραμπ διατηρήσει τις αυξήσεις χρηματοδότησης που ενέκρινε ο κ. Μπάιντεν, οι φοροεισπράκτορες θα μπορούσαν να αποφέρουν περίπου 850 δισ. δολάρια σε πρόσθετα έσοδα κατά την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών. Δυστυχώς, πολλοί Ρεπουμπλικάνοι θα προτιμούσαν να συρρικνώσουν την IRS, σχολιάζει ο Economist.