Πονοκέφαλος και ημικρανία: Ένα «σιωπηλό» βασανιστήριο

Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων παρουσιάζει πονοκεφάλους και ημικρανίες, που ανάλογα με την συχνότητα, την διάρκεια και την ένταση των επεισοδίων, μπορεί να αποτελούν πραγματικό βασανιστήριο για πολλούς, αναγκάζοντας τους να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες παυσιπόνων και εμποδίζοντας τους να έχουν μια φυσιολογική κοινωνική, επαγγελματική ή και οικογενειακή ακόμη ζωή.

Ο Δρ. Μιχαήλ Βικελής, Νευρολόγος, MSc in Headache Medicine, Δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Σύμβουλος του Συλλόγου Ασθενών με Ημικρανία και Κεφαλαλγία Ελλάδος μιλάει στο zougla.gr για το πως τους πονοκεφάλους και τις ημικρανίες, αλλά και για τις λύσεις που υπάρχουν.

Συνέντευξη στον Θάνο Ξυδόπουλο

Κύριε Βικελή, υπάρχουν και πάρα πολλά είδη πονοκεφάλων. Ποιος είναι ο πιο συχνός τύπος πονοκεφάλου;

Υπάρχουν εκατοντάδες λόγοι, για τους οποίους μπορεί ένας άνθρωπος να παρουσιάσει πονοκέφαλο. Καταστάσεις όπως η μια εμπύρετη ιογενής λοίμωξη, η υπερβολική κούραση, η χρήση υπερβολικής ποσότητας αλκοόλ, το άγχος και το στρες, αλλά και οι καιρικές συνθήκες μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα πονοκεφάλου σε πολλούς από εμάς. Ένας τέτοιος πονοκέφαλος, αν εμφανίζεται πολύ αραιά ή και σπάνια και εφόσον αντιμετωπίζεται επαρκώς με τα απλά παυσίπονα, δεν είναι ουσιαστικό πρόβλημα. Αν όμως ο πονοκέφαλος εμφανίζεται συχνά, μπορεί να είναι σημαντικό θέμα, γιατί επηρεάζει την ποιότητα ζωής, αλλά και μπορεί να οδηγήσει σε υπέρμετρη χρήση παυσιπόνων. Η πιο συχνή μορφή πονοκεφάλου είναι λοιπόν ο πονοκέφαλος τάσεως, που εκδηλώνεται με μορφή πόνου, βάρους ή πίεσης, συνήθως σε όλο το κεφάλι. Η ερώτηση που πολλοί άνθρωποι κάνουν, «γιατί νιώθουμε πίεση στο κεφάλι», έχει ως πιο πιθανή απάντηση την κεφαλαλγία τάσεως, που μπορεί να πυροδοτείται όχι μόνο από τις καταστάσεις που ανέφερα νωρίτερα, αλλά και πάρα πολλές άλλες, όπως το σφίξιμο των δοντιών, η αναιμία, οι ρευματολογικές παθήσεις και εκατοντάδες άλλες.

Αν ένας άνθρωπος έχει συχνούς πονοκεφάλους, χρειάζεται πάντα να πάει σε γιατρό; Δεν μπορεί απλά να το αντιμετωπίσει με τα παυσίπονα;

Ασφαλώς και ένας άνθρωπος που έχει διαγνωστεί με έναν πονοκέφαλο ο οποίος εμφανίζεται περιστασιακά, ας πούμε για παράδειγμα μία φορά το μήνα, και αυτός ο πονοκέφαλος υποχωρεί με μια δόση απλών αναλγητικών, δεν χρειάζεται κάποια περαιτέρω ιατρική συμβουλή για τη θεραπεία του. Σημαντικό είναι όμως να έχει τεθεί σωστά η διάγνωση, ώστε αφενός να αποκλειστούν σοβαρές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν πονοκέφαλο, αφετέρου να εντοπιστούν τυχόν μη σοβαρές καταστάσεις που τον προκαλούν, ώστε να είναι εφικτό όχι απλά ο πονοκέφαλος να αντιμετωπιστεί με αναλγητική, αλλά να αποφευχθεί! Για παράδειγμα, αν ένας άνθρωπος έχει πονοκέφαλο που σχετίζεται με διαταραχή του τύπου της υπνικής άπνοιας, αν αντιμετωπίσει την άπνοια θα αποφύγει τις κεφαλαλγίες, αλλά ασφαλώς θα βελτιώσει σημαντική και την συνολική υγεία του. Μια άλλη περίπτωση που μπορεί να χρειαστεί ιατρική συμβουλή είναι όταν ο πονοκέφαλος, όσο ήπιος και αν είναι, εμφανίζεται συχνά, 2 ή και περισσότερες φορές την εβδομάδα. Από μια τέτοια συχνότητα και πάνω, η χρήση παυσιπόνων δεν είναι αμελητέα και θα πρέπει να μειωθεί. Το πιο συχνό λάθος που γίνεται από ανθρώπους με κεφαλαλγίες είναι η συχνή, πάνω από 2 φορές την εβδομάδα, λήψη πολλαπλών δόσεων ακόμη και των «απλών» και «ελαφριών» αναλγητικών.

Πως θα καταλάβει κάποιος ότι δεν έχει έναν απλό πονοκέφαλο, αλλά πως υποφέρει από ημικρανία;

Η ημικρανία είναι κάτι πολύ περισσότερο από «ένας απλός πονοκέφαλος». Τα τυπικά συμπτώματα της ημικρανίας περιλαμβάνουν επεισόδια έντονου πονοκεφάλου που διαρκούν ώρες ή και ημέρες, αλλά δεν είναι μόνο ένας δυνατός πονοκέφαλος: Υπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως ενόχληση στο φως, τους ήχους ή και τις μυρωδιές, τάση για εμετό ή και εμετό και ανάγκη για περιορισμό της φυσιολογικής δραστηριότητας. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μια κρίση ημικρανίας μπορεί να οδηγεί σε ανάγκη για περιορισμό δραστηριοτήτων ή και σε ανάγκη για πλήρη κατάκλιση, σε απομονωμένο σκοτεινό χώρο. Είναι σημαντικό να τονιστεί πως δεν μίλησα για «πονοκέφαλο στο μισό κεφάλι», γιατί σε πολλούς ανθρώπους με ημικρανία ο πόνος βρίσκεται σε ολόκληρο το κεφάλι.

Πως περνάει λοιπόν μια κρίση ημικρανίας; φτάνουν τα απλά παυσίπονα;

Το πως περνάει η ημικρανία είναι το βασικό ερώτημα στα ιατρεία κεφαλαλγίας και η αλήθεια είναι πως υπάρχουν πολλές λύσεις. Είναι σημαντικό να πούμε πως υπάρχουν και περιπτώσεις σχετικά ήπιων κρίσεων, που με έγκαιρη λήψη απλών αναλγητικών θα υφεθούν. Στους περισσότερους ανθρώπους όμως, τα απλά αναλγητικά προσφέρουν μικρή ανακούφιση, ακόμη και μετά από επαναλαμβανόμενες δόσεις. Ωστόσο, υπάρχουν και εξειδικευμένα αντι-ημικρανικά παυσίπονα. Αυτά έχουν εξαιρετική δράση στην ημικρανία, αλλά καμία δράση σε άλλα είδη πόνου! Οι τριπτάνες είναι η βασική κατηγορία των εξειδικευμένων αντι- ημικρανικών φαρμάκων και κυκλοφορούν στην Ελλάδα εδώ και πάνω από 20 χρόνια, αλλά ακόμη και σήμερα πολλοί ημικρανικοί δεν το γνωρίζουν καν! Πέρα από τα δισκία, υπάρχει και μορφή ρινικού σπρέι ή και αυτοχορηγούμενης ένεσης, ενώ μέσα στους επόμενους μήνες θα κυκλοφορήσει και στην Ελλάδα ένας «έξυπνος» συνδυασμός τριπτάνης με αντιφλεγμονώδες αναλγητικό, στο ίδιο δισκίο, που έχει δείξει στις κλινικές μελέτες αλλά και στην εμπειρία στο εξωτερικό εξαιρετικά αποτελέσματα.

Αν οι κρίσεις ημικρανίας δεν ανταποκρίνονται στα αναλγητικά, υπάρχει λύση;

Εξαρχής να πως με την σωστή λήψη, δηλαδή με την έγκαιρη λήψη, ιδανικά με το ξεκίνημα της κάθε κρίσης, οι περισσότεροι άνθρωποι με ημικρανία έχουν πολύ καλό αποτέλεσμα. Αν όμως αυτό δεν είναι εφικτό, ή αν υπάρχουν παρενέργειες ή αντενδείξεις στη χρήση των τριπτανών, υπάρχουν και 2 νέες ομάδες εξειδικευμένων αντι- ημικρανικών φαρμάκων, τα gepants και τα ditans, που μπορούν να προσφέρουν αποτέλεσμα, με χαμηλά ποσοστά στις ενδεχόμενες παρενέργειες. Και βέβαια, η θεραπεία της ημικρανίας πρέπει να είναι ολιστική με βελτιώσεις, όταν χρειάζεται, στον τρόπο ζωής με περισσότερο νερό, ισορροπημένη διατροφή, περισσότερη άσκηση. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει η χρήση μαγνησίου, αλλά σε υψηλές δόσεις και συνήθως σε συνδυασμό με άλλες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία. Δυστυχώς, πάρα πολλοί άνθρωποι που παίρνουν μαγνήσιο από μια συμβουλή στο φαρμακείο τους, δεν λαμβάνουν την απαιτούμενη για την ημικρανία δόση και είναι κρίμα, γιατί πρόκειται για μια φυσική θεραπεία που ασφαλώς δεν είναι πανάκεια, αλλά μπορεί να βοηθήσει πολύ. Σε περιπτώσεις με πολλές και έντονες κρίσεις, μπορεί να χρειαστεί μια προληπτική θεραπεία, όπως τα μονοκλωνικά αντισώματα, για να μειώσει την συχνότητα, τη διάρκεια, την ένταση των κρίσεων.